Musicon w edukacji Montessori

O Marii Montessori słyszał chyba każdy, kto choćby interesuje się zagadnieniami edukacyjnymi. Skąd się wzięła tak duża popularność metody Montessori? Jakie są jej główne założenia? I jak to się dzieje, że Musicon jako urządzenie cieszy się sporym zainteresowaniem ze strony osób pracujących tą metodą?

Maria Montessori była włoską lekarką, która stworzyła system wychowania dzieci kładący nacisk na ich swobodny rozwój. Montessori uważała, że głównym zadaniem pedagogiki jest wspieranie spontaniczności i twórczości dzieci, umożliwianie im wszechstronnego rozwoju fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego. Przede wszystkim metoda ta zakłada, że dziecko jest autonomiczną jednostką i samodzielnym odkrywcą świata. Montessori kładła więc szczególny nacisk na umiejętność samodzielnego myślenia. 

Oto część myśli, wniosków i założeń wynikających z jej pracy:

1. Ruch wspomaga proces uczenia się, gdyż rozwój motoryczny i poznawczy są ze sobą ściśle związane (Musicon towarzyszy dzieciom w aktywności ruchowej).
2. Proces uczenia się dziecka przebiega wydajniej, jeśli przyswajana treść jest interesująca (Musicon jako intrygująca dziecko duża maszyna sprawia, że przyswajany materiał np. matema-tyczny jest dla dziecka bardziej interesujący niż nauka z kartką i ołówkiem).
3. Skuteczność procesu uczenia się i samopoczucie człowieka poprawia się, gdy jednostka ma poczucie kontroli nad własnym życiem (dziecko korzystając z Musicona ma pełną kontrolę nad tym co, kiedy i w jakim tempie zagra, co wpływa na jego samoocenę i poczucie kontroli).
4. Zewnętrzne wzmocnienia o charakterze materialnym negatywnie wpływają na motywację i zaangażowanie jednostki (W systemie Musicon nie stosuje się kar i nagród, można stosować przygotowany przez nas system gamifikacyjny, w którym dzieci zbierają naklejki, ale otrzymanie ich nie jest uzależnione od prawidłowo wykonanego zadania – wierzymy w to, że każ-de dziecko angażuje się w pracę z Musiconem w taki sposób, jak potrafi).
5. Epizody współpracy i współdziałania są bardzo korzystne dla procesu uczenia się (grupo-wa praca z Musiconem opiera się na zasadach współpracy i współdziałania).
6. Uczenie się przebiegające w interesującym i wartościowym dla jednostki otoczeniu jest często bardziej pogłębione i bogatsze niż to, osadzone w kontekście abstrakcyjnym i mało znaczącym (Musicon znacznie uatrakcyjnia przestrzeń nauki i zabawy zarówno dzieci przedszkolnych, jak i szkolnych). 
7. Adekwatność reakcji dorosłego (rodzica lub nauczyciela) wpływa na osiągane przez dziecko w procesie uczenia się rezultaty (na Musiconie nie da się zagrać „ładnie” lub „brzydko”, każda aktywność dziecka jest interesująca, rodzic lub nauczyciel może doceniać wkład włożony w pracę i zaangażowanie).
8. Wskazane jest zachowanie porządku najbliższego otoczenia dziecka. Stosowanie tych postulatów w kontakcie z dzieckiem stanowi warunek jego całościowego i pełnego rozwoju (Musicon nie zawiera luźnych elementów, całość zaprojektowana jest w taki sposób, aby łatwo było zachować porządek wokół instrumentu). 

Musicon a materiał rozwojowy

Materiał rozwojowy jest elementem otoczenia w pedagogice Montessori. Wielokrotnie podkreśla się, że nie są to środki dydaktyczne, lecz przedmioty, które dziecko wybiera i używa ich zgodnie ze swoimi preferencjami lub potrzebami. Materiał rozwojowy, czyli pomoce Montessori można podzielić na: 

• materiał do ćwiczeń z życia praktycznego;
• materiał do kształcenia zmysłów (pomoce sensoryczne);
• materiał językowy;
• materiał matematyczny;
• materiał kosmiczny (przyrodniczy).

Musicon będący elementem przestrzeni urządzonej w duchu montessoriańskim może doskonale uzupełniać te części otoczenia. Kształci zmysły oraz nadaje się do wspierania aktywności matematycznych (w tym programowania). Poza tym wykonanie Musiconu odpowiada temu, jakie standardy musi spełniać materiał rozwojowy: dokładne i precyzyjne wykonanie, trwałe i naturalne materiały (najczęściej drewno), konstrukcja pozwalająca na samodzielną kontrolę błędów. Ostatnia z tych cech jest niezwykle istotna, gdyż samodzielne sprawdzanie poprawności wykonanej czynności i możliwość zlokalizowania popełnionych błędów pozwala dziecku na czerpanie radości z samodzielnie wykonanego zadania. Dziecko nabiera wtedy zaufania we własne siły i chętniej podejmuje coraz to nowsze i bardziej skomplikowane czynności. 

Musicon, podobnie jak inne przedmioty będące częścią materiału rozwojowego, występuje w placówkach pojedynczo. Dzięki temu dzieci wchodzą w interakcje, uczą się respektowania potrzeb innych, negocjowania i cierpliwości w oczekiwaniu na swoją kolej. Jest też niezwykle funkcjonalny, już na pierwszy rzut oka widać, co można z nim zrobić, do czego może służyć, co trzeba wcisnąć lub wycisnąć, a czym poruszyć. Poza tym praca z materiałem montessoriańskim uruchamia wiele zmysłów jednocześnie, podobnie jak praca z Musiconem. Dziecko bawiąc się Musiconem uruchamia zmysł dotyku, zmysł słuchu, zmysł wzroku oraz układ proprioceptywny. Stanowi on także wyzwanie dla dziecka, zachęca do pracy z nim, co także jest zgodne z filozofią edukacji Montessori.

W pedagogice Montessori bardzo akcentuje się dziecięcą autonomię, każdy maluch samodzielnie odkrywa świat, a dorosły ma być dla niego jedynie wsparciem. Z takiego założenia wychodzimy i my. Chociaż tworzymy scenariusze zajęć i zabaw kierowanych, zawsze podkreślamy wielką wagę swobodnej zabawy dziecka Musiconem oraz samodzielne odkrywanie coraz to nowszych możliwości tego urządzenia. 

Musicon i lekcje ciszy

Lekcje ciszy w pedagogice montessoriańskiej to zajęcia, które mają pomóc dzieciom odnaleźć spokój. Dzieci uczą się koncentrować uwagę „do wewnątrz”, uczą się dostrzegać i interpretować własne myśli i odczucia. Umożliwiają odzyskanie równowagi, wyciszenie i rozluźnienie. Lekcja ciszy nie jest sposobem na uspokojenie grupy, przeprowadza się ją w takim momencie, w którym wiemy, że dzieci są na nią gotowe. 

Jak możemy wykorzystywać Musicon podczas lekcji ciszy? Dzięki zastosowaniu instrumentarium kojarzącego się z kołysankami, Musicon może bardzo powoli grać zapętloną melodię, która pozwoli dzieciom wyciszyć się. Możemy wykorzystywać go jako instrumentu akompaniującego podczas aktywności z kontroli ruchu, ruchu medytacyjnego, czy ćwiczeń polegających na napinaniu i rozluźnianiu poszczególnych partii mięśni. Możemy też wykorzystywać musiconowe instrumenty do dźwiękowego ilustrowania różnorodnych zjawisk zachodzących w przyrodzie. 

Lekcje ciszy wymagają od dzieci samokontroli i koncentracji, ale w efekcie stają się bardzo lubianymi przez dzieci zajęciami i umożliwiają im czerpanie z nich dużej satysfakcji. 

Podsumowując, Musicon może być z powodzeniem stosowany w placówkach prowadzonych zgodnie z metodą Montessori i wykorzystywany na różne sposoby: zarówno jako materiał rozwojowy, umożliwiający dziecku swobodną zabawę w wybranym przez niego momencie, jak i narzędzie dla nauczyciela np. zastępujące gotowe nagrania.