6 cech nowoczesnego wnętrza i użytecznych sal w przedszkolu

Dzięki licznym publikacjom naukowym wiemy, że szeroko rozumiana przestrzeń otaczająca dziecko, odgrywa ważną rolę w procesie jego rozwoju.

Psychologowie są w tej kwestii jednogłośni – pomieszczenie, a zatem konfiguracja, wystrój oraz wyposażenie i przede wszystkim poziom dostosowania tych czynników do dziecięcych potrzeb, mogą być wsparciem lub ograniczeniem w procesie rozwoju. 

Bezpieczeństwo, kolorystyka, podział na strefy wraz z określeniem ich funkcji i celów, jak również dostępność oraz ilość przedmiotów i bodźców zewnętrznych, to obowiązkowe składniki aranżacji  nowoczesnej sali przedszkolnej. 

Co sprawia, że przedszkole ma nowoczesne wnętrza? 

Przedszkole to przestrzeń, w której tworzą się systemy wartości, buduje wiedza, uzgadniają znaczenia. To miejsce, które pozwala dzieciom doświadczać elementów świata, nawiązywać relacje z rówieśnikami, ale także określać własne miejsce [1]. 

Szukając więc odpowiedzi na postawione pytanie, warto zastanowić się czym dla Was jest nowoczesna sala przedszkolna?

 Nowoczesność, koncentrując się na warstwie językowej, to coś „właściwego normom czasowym”, a więc – idąc dalej – postępowego, uwzględniającego aktualne informacje, gotowego sprostać współczesnym i przyszłym wymaganiom. 

6 cech nowoczesnej sali przedszkolnej

Ze współczesnych, powszechnie dostępnych danych wynika jasno, że w przypadku rozwoju dziecka, bardzo dużą wagę ma doświadczenie, strukturyzacja przestrzeni i dostępność. To one stanowią kluczowe składowe, w procesie wspierania rozwoju oraz wczesnej edukacji dzieci.

Co bardzo istotne – z badań przeprowadzonych w 2009 roku wynika, że: „ta sama wiedza, poznawana w różnych warunkach, będzie inaczej «zapisana» w umyśle i inaczej «używana» w nowych sytuacjach” [2].

Jak zatem przełożyć te informacje na organizację przestrzeni dydaktycznej? Wykorzystaj potencjał! Podążaj za zainteresowaniami dzieci!

Krokiem w tym kierunku, będzie stworzenie przestrzeni, mieszczącej w sobie strefy podstawowe, takie jak część jadalna, część łazienkowa, ale także strefy różnych aktywności – fizycznej, eksperymentalnej, konstruktorskiej, czytelniczej, zabawowej, kreatywnej, itd.

Nie sposób nie zauważyć, że nowoczesne przedszkole – współcześnie – przybiera formę elastycznego laboratorium, które cechuje sześć bardzo ważnych czynników: umożliwienie podopiecznym zachowania ich poczucia autonomii, aktywność, wspólną naukę poprzez zabawę, realizowanie zadań, rozwiązywanie problemów i eksplorację umiejętności wdrażania własnych rozwiązań.

Sala przedszkolna – jak ją dobrze zaaranżować i wyposażyć? 

W aranżacji sali przedszkolnej i jej wyposażeniu ogranicza nas wyłącznie wyobraźnia i… budżet. Niewątpliwie jednym z istotnych aspektów urządzania przedszkolnego wnętrza, jest odpowiednio dobrana kolorystyka. Stonowane, łagodne kolory działają kojąco na zmysły oraz optycznie powiększają wnętrze, a co najważniejsze – nie przebodźcowują maluchów. Odnieśmy się jednak do konkretów. 

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 2017 roku w treści podstawy programowej wychowania przedszkolnego, zawiera bardzo sprecyzowane wytyczne dotyczące aranżacji i wyposażenia sali przedszkolnej. Mowa tam, między innymi, o organizacji stałych i czasowych kącików zainteresowań, swobodnym dostępie do zabawek i pomocy dydaktycznych, przestrzeni umożliwiającej dzieciom prace porządkowe i sprzątanie po sobie, odpowiednim wyposażeniu miejsc przeznaczonych do odpoczynku, a także właściwym zaplanowaniu strefy pozwalającej na celebrowanie posiłków.

W zależności od dostępnej przestrzeni, koncepcji i zasobów, możliwe jest rozbudowanie ilości stref o kolejne. 

W kwestii wyposażenia, warto pochylić się nad dopasowaniem go do potrzeb dzieci, unikając jednak infantylizacji przestrzeni, ponieważ ta, zamiast wspierać, ogranicza ich wyobraźnię. W osiągnięciu tego, pomocna będzie zasada prostoty i włączenia do przestrzeni realnych, „dorosłych” przedmiotów. 

Kolejnym elementem jest tematyczne dostosowanie wyposażenia, korespondujące z ustalonymi w przedszkolnej przestrzeni strefami. 

Następny istotny aspekt dotyczy różnorodności pomocy, a także ich bezpieczeństwa i trwałości. Niewątpliwie wysoka jakość produktów, cechująca naturalne materiały, te warunki spełnia – bezpieczeństwo, większa wytrzymałość, idą w parze również z wydłużeniem czasu użytkowania.

Miejsce ekspozycji także nie pozostaje bez znaczenia – ulokowane w zasięgu wzroku przedmioty pobudzają ciekawość, umożliwiają swobodny dostęp do różnorodnych, prostych zabawek i pomocy, a także są dla dzieci zachętą do sięgania po nie, wspierają ich poczucie samostanowienia oraz ułatwiają prozaiczne, choć jednocześnie niezwykle ważne w procesie rozwoju dziecka, sprzątanie. 

Strefa aktywności ruchowej

Strefa aktywności ruchowej, to przestrzeń umożliwiająca dzieciom swobodną aktywność fizyczną w bezpiecznych warunkach. Zupełnie pustą przestrzeń warto wzbogacić o rząd luster, dzięki którym dzieci będą mogły obserwować siebie w ruchu. Taki zabieg jest niezwykle wspierający w procesie budowania samoświadomości przez dzieci oraz ćwiczenia koordynacji. 

Strefa aktywności ruchowej, to również dobre miejsce na zaaranżowanie kącika sportowego, składającego się z drabinki drążkowej oraz drabinki sznurkowej, drążka do fikołków, krążków gimnastycznych i siatki wspinaczkowej. Aktualna oferta tego typu pomocy jest bardzo rozbudowana, warto poświęcić jej trochę uwagi.

Jeszcze tylko materac gimnastyczny na podłodze i gotowe! Zapomniane ćwiczenia przy drabinkach, nie tylko wzmacniają sprawność maluchów i pobudzają ich wyobraźnię, ale są również użyteczne przy korygowaniu wad postawy. 

Wartym uwagi, nowoczesnym rozwiązaniem są również modułowe ścianki wspinaczkowe. Obecnie na rynku istnieje wiele ofert polskich producentów, takich jak na przykład NUKI, proponujących rozwiązanie modułowe, w którym ściankę wspinaczkową, w razie potrzeby można przekształcić także w moduł z półkami na akcesoria, czy książki. 

Wspinanie się, w przypadku dzieci, jest bardzo instynktowne. Wpływa na poczucie pewności siebie, kształtowanie samodzielności i pozwala dziecku doświadczać sytuacji, w której coś trudnego, wręcz niemożliwego, staje się dla niego osiągalne.

Oprócz oczywistych zalet, w postaci wspierania rozwoju fizycznego maluchów, warto zwrócić uwagę na szereg innych, mocnych stron tej formy aktywności. Wspinaczka poprawia stabilizację kręgosłupa, wzmacnia mięśnie grzbietu oraz zdolności planowania przestrzennego. Ponadto, taka ścianka wspinaczkowa jest też bardzo atrakcyjnym wizualnie elementem wnętrza. 

Strefa konstruowania

Klocki, duuużo klocków! Tipi z patyczków? Mury z kamyków? Twierdze i bazy z pudeł? Planowanie, budowanie, burzenie! Tworzenie miasta, torów, garażu, wieży… Tutaj wszystko jest możliwe.

Zabawy konstrukcyjne niosą ze sobą bardzo szeroki wachlarz korzyści rozwojowych – przyczyniają się do doskonalenia sprawności manualnej, kształtują twórcze myślenie, uważność. Wspaniale angażują procesy uwagowe i koordynację.

To uniwersalna, bo atrakcyjna dla dzieci w każdym wieku, aktywność. Dzięki niej, dzieci – adekwatnie do wieku – odkrywają: zależności przestrzenne, uczą się kolorów, kształtów, liczenia, przeliczania i łączenia ze sobą elementów.

Piękne, naturalne klocki w wielu, różnych odsłonach, wykonywane w Polsce z certyfikowanego drewna, proponuje rodzinna firma z Beskidów – Wooden Story.

Ciekawą propozycją na polskim rynku są klocki konstrukcyjne KORBO, umożliwiające konstruowanie różnorodnych modeli w oparciu o działanie koła zębatego. Firma stworzyła także serie umożliwiające zabawy inspirowane wodą (hydro), wiatrem (turbino) i kosmosem (cosmo).

Forma klocków pozwala na zabawę z wodą, co nie tylko stanowi ekscytujące doświadczenie, ale również pozwala sprawdzić, zobaczyć i zrozumieć działanie np. młyna wodnego lub mechanizmu napędowego wiatraków. Taka praktyka to nieocenione wsparcie w rozumieniu procesów mechanicznych, a także świetny wstęp do nauki matematyki.

Nie sposób nie wspomnieć też o miękkich klockach magnetycznych Jolly Heap. To prawdziwa gratka dla małych użytkowników oraz wsparcie w nauce kształtów, kolorów, rzucania, turlania, budowania i gier fabularnych. 

Strefa badania i wielozmysłowej stymulacji

Edukacja polisensoryczna, współcześnie, wreszcie zyskała na popularności i słusznie, bo mimo że dotąd niedoceniania i bagatelizowana, pełni bardzo kluczową rolę w rozwoju małego człowieka, a także w przebiegu procesów terapeutycznych. 

Istnieje mnóstwo możliwości zagospodarowania takiej strefy w sposób pobudzający ciekawość i równocześnie nie przebodźcowujący dzieci. Tunele dźwiękowo-świetlne, czapeczki sensoryczne, poduszeczki dotykowe, senso-memorki w formie pastylek, kolumny wodne, kule plazmowe oraz hamaki terapeutyczne dla stymulacji przedsionkowej i zachowania równowagi, to tylko nieliczne z dostępnych, wartościowych rozwiązań.

Wartym uwagi urządzeniem aktywizacji polisensorycznej, jest Musicon, łączący zabawę, inspirację i naukę w jednym. Dzięki zabawie z Musiconem, możliwe jest rozwijanie kompetencji przyszłości, a to za sprawą przemyślanej metodologii i mnogości funkcji. Z kolei analogowa forma i przystosowane do małych użytkowników opcje: komponowania, programowania, koordynowania, liczenia, wciskania – otwierają przed nimi świat niczym nieograniczonej pomysłowości. 

Strefa zabaw kreatywnych i plastycznych

To kolejna odsłona tematyczna, w której dzieci będą mogły realizować potrzebę tworzenia. Bardzo istotnym elementem przy aranżowaniu tej części placówki, jest jej odpowiednie przygotowanie, uwzględniające odporność na bałagan twórczy, który jest nieodłącznym składnikiem procesu artystycznej kreacji. Szczególnie wśród dzieci między drugim a piątym rokiem życia. 🙂

Wszelkie prace manualne – rysowanie, wycinanie, klejenie, malowanie, lepienie, modelowanie, rzeźbienie, wyszywanie czy zaplatanie – uwrażliwiają dziecko na sztukę, a także stają się formą wyrazu poprzez aktywności twórcze. Warto więc uwzględnić elementy takie jak: fartuchy malarskie, stojaki na farby wraz z pojemnikami, dwustronne sztalugi, organizery plastyczne na kółkach oraz szafki ekspozycyjne i suszarki na prace plastyczne. Stoły z pojemnikami do zabaw eksperymentalnych, pojemniki umożliwiające mieszanie lub rozdzielanie, drewniane pęsety, misy i pojemniki z naturalnymi składnikami do eksperymentowania (barwniki spożywcze, olej, mąki, kasze, suche makarony, itd.), umożliwią stworzenie nowoczesnej przestrzeni, która pomieści w sobie mnóstwo kreatywności.

Takie wyposażenie, pozwala na stworzenie atmosfery pracowni, co z pewnością przełoży się na ekscytację, zaangażowanie i głębokie doświadczanie małych artystów. 

Strefa zabaw tematycznych

Pralnia, magiel, targowisko, szpital, biuro, usługi porządkowe, catering, warsztaty kulinarne, mechanika, a może po prostu pogaduszki przy herbatce? Te i wiele, wiele innych zmieści w sobie strefa zabaw tematycznych. Dzięki niej, dzieci mogą swobodnie wcielać się w pożądane przez siebie role i w ten sposób systematyzować i utrwalać poznane zasady, obowiązujące w otaczającym je świecie.

Tego typu aktywność, wspiera dzieci w kształtowaniu się ich umiejętności społecznych, a także pełni funkcję regulacji emocji. 

Zabawy tematyczne sprawują też istotną rolę, w oswajaniu dziecka z potencjalnie stresogennymi dla niego sytuacjami, takimi jak wizyta u lekarza, czy dentysty. Dzięki nim, dzielny pacjent ma okazję “wyćwiczyć” sytuację badania czy kontroli, także wcielając się w rolę lekarza, co – w odniesieniu do rzeczywistych wydarzeń, jest bardzo wspierającą praktyką zarówno dla dzieci, jak i dla ich rodziców. 

Strefa przeglądania i czytania książek

Kształtowanie i wzmacnianie postaw czytelniczych, to niezwykle ważna część edukacji wczesnoszkolnej. Kącik czytelniczy stanowi nieodłączny element w każdym nowoczesnym przedszkolu. Warto zaplanować go w zacisznej części projektowanej powierzchni, z uwzględnieniem odpowiedniego dostępu do światła dziennego oraz dobrze przemyślanym oświetleniem punktowym i, rzecz jasna, łatwym dostępem do książek. 

Czytelnia małego człowieka, z założenia, powinna być azylem, miejscem pozwalającym dziecku zrelaksować się, wyciszyć i odpocząć. Podczas planowania tej strefy, dużą wartością będzie uwzględnienie w niej przytulnej kryjówki (sprzyjającej wyciszeniu), a także możliwości zaadaptowania jakiejś części przestrzeni, na miejsce wspólnego, głośnego czytania, czy też przeprowadzania cyklicznych słuchowisk.

Mile widziane będą tu szerokie parapety czy platformy, poduchy, koce, materace, siedziska, hamaki i huśtawki, na których dzieci ułożą się w wygodnej dla siebie pozycji. Bardzo estetyczne i wygodne i pobudzające wyobraźnię materace, proponuje marka Nugget Comfort. Zapewnienie odpowiednich warunków, pozwoli maluchom na rozluźnienie i wsłuchanie się w czytane historie czy skoncentrowanie na oglądaniu wybranych książeczek. 

Podsumowanie

Na tytuł „nowoczesnej placówki”, składa się mnóstwo czynników. Piękne wnętrza, dostosowane do aktualnych trendów architektonicznych i wpisane we współczesne nurty edukacyjne, to scenariusz coraz wyraźniej widoczny w polskiej rzeczywistości.

Warto przełamywać dawne schematy i ruszać naprzód z postępem osiągnięć naukowych i odświeżającej estetyki. Dzieci to przyszłość, a ta niesie ze sobą zmiany.

Dobrą praktyką jest również czerpanie inspiracji z doświadczenia i wieloletniej praktyki skandynawskich instytucji edukacji wczesnoszkolnej, która cieszy się licznymi sukcesami na arenie międzynarodowej i szczęśliwym społeczeństwem.  

Funkcjonalność i estetyka budynku wraz z jego wyposażeniem, zmodernizowana oferta edukacyjna pozbawiona presji, przywiązywanie wagi do zabawy na świeżym powietrzu, zbilansowana oferta żywieniowa, wdrażane technologie, transparentna komunikacja oparta na wzajemnym szacunku, bezpieczne systemy szybkich płatności – to wszystko bardzo istotne kwestie, jednak nie można zapominać, że przedszkola tworzą ludzie.

Wykwalifikowana, otwarta kadra posiadająca aktualną wiedzę na temat rozwoju i edukacji małego dziecka jest motorem napędowym, od którego, w bardzo dużej mierze, zależy progresywność i atrakcyjność placówki. Połączenie tych składników, z uważnością na potrzeby maluchów, kontaktem z naturą i atrakcyjnym designem, to przepis na idealne, nowoczesne przedszkole. 

Przypisy:

[1], [2]: Andrzejewska, J. (2018). Elastyczna przestrzeń uczenia się dziecka. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 37(1), 41-54.