12 sprawdzonych sposobów na zabawy muzyczne dla dzieci przedszkolnych

Bodźce dźwiękowe to nieodłączny element życia człowieka towarzyszący mu już w okresie prenatalnym.

Obcowanie z muzyką, będącą formą kultury i organizacji struktur dźwiękowych, oprócz oczywistych zalet, wywiera także pozytywny wpływ na realizację zadań pamięciowych i poznawczych o charakterze czasowo-przestrzennym i wizualno-motorycznym, oddziaływania psychofizycznego oraz stanowi źródło „pozamuzycznych” korzyści.

Stymulacja rozwoju, poszerzanie kompetencji poznawczych, emocjonalnych a także ruch – to tylko nieliczne walory płynące z nawiązywania relacji dziecka z muzyką.

Zabawy muzyczne oraz zabawy muzyczno-ruchowe, to niezastąpiona i równocześnie bardzo przyjemna forma aktywizacji dzieci w wieku przedszkolnym. A regularny udział przedszkolaków w tego rodzaju aktywnościach (przebiegających w sposób zarówno reżyserowany, jak i spontaniczny), umożliwia im wielopłaszczyznową naukę, utrwalanie posiadanej już wiedzy oraz stanowi istotne wsparcie w procesie samoregulacji, jak również rozwijaniu kompetencji emocjonalnych.

Nie sposób więc nie zauważyć, że zabawy muzyczne, otwierają przed dziećmi, ale też przed nauczycielami edukacji przedszkolnej, fascynujący świat  rytmów i dźwięków oraz przestrzeń niczym nieograniczonej wyobraźni i kreatywności.

Lista korzyści płynących z praktykowania zabaw muzycznych przez dzieci jest bardzo długa, jednak kluczową rolę w tym procesie odgrywa umiejętny dobór form aktywności i właściwe przeprowadzenie zajęć, ponieważ ze względu na ogromną różnorodność,  różnorodne są również jej funkcje.

Jakie? Wszystko zależy od potrzeb, programu i samych uczestników.

Z uwagi na możliwość włączenia elementów aktywności ruchowej, muzyczne zabawy mogą spełniać rozmaite funkcje, np. stymulująco-pobudzającą lub wprost przeciwnie – wyciszająco-uspokajającą. Poniżej przedstawiamy propozycje dwunastu sprawdzonych sposobów na zabawy muzyczne dla dzieci w wieku przedszkolnym. 

Rebusy, jako forma zabawy muzycznej dla dzieci

Rebusy muzyczne, to propozycja zabawowa umożliwiająca utrwalenie zdobytej już wiedzy albo świetny sposób na wprowadzenie zupełnie nowych informacji.

Mogą dotyczyć zarówno instrumentów muzycznych, dźwięków takich jak np. odgłosy zwierząt i wszystkiego co mieszka w nadzwyczaj pojemnym słowie „muzyka”.

Do przeprowadzenia zabawy będą potrzebne przygotowane wcześniej rebusy, przedstawiane np.: w formie rysunkowej (obrazki) lub połączeniu form rysunkowej i werbalnej (odgadywanie brakujących sylab) lub w formie niewerbalnej (na przykład pokazywanie, czyli tzw. kalambury).

Poziom trudności oraz rozwiązania rebusów, w każdym wariancie, można dostosowywać adekwatnie do grupy wiekowej dzieci, co stanowi istotny atut tej aktywności.

Jeżeli wyrazy stanowiące rozwiązania będą sprawiały dzieciom trudność, narysowanie ich bezpośrednio obok rebusu może być dla nich sporym ułatwieniem.

Z kolei po podaniu prawidłowej odpowiedzi, warto poświęcić chwilę na zabawę we wspólne naśladowanie odgadniętych dźwięków lub wybijanie ich rytmów, śpiewanie czy też grę na instrumentach.

Pytania muzyczne dla dzieci

Pytania muzyczne dla dzieci, to kolejna aktywność warta uwagi. Zabawa ta, nie tylko angażuje dzieci, ale również daje prowadzącym zarys posiadanej przez nie wiedzy o instrumentach, gamach czy gatunkach muzycznych.

Zaletą takiej aktywności, jest możliwość dostosowania jej poziomu trudności do poziomu danej grupy, a także do informacji przyswojonych przez dzieci na przykład na wcześniejszych zajęciach.

W tym wariancie najlepiej sprawdzą się pytania zamknięte z kilkoma odpowiedziami, na przykład:

•  „jaki instrument nie posiada strun?”, 
• „w który z instrumentów uderzamy pałeczkami?”,
• „jakie instrumenty grają, gdy się w nie dmucha?”,
• „które instrumenty są duże, a które są małe?”,
• „które instrumenty potrzebują smyczka, żeby grać?”,
• „gdzie mieszkają lub gdzie można spotkać instrumenty?”,
• „czy można stworzyć instrumenty w domu?”,
• „czy można grać na czymś, co nie jest instrumentem?”.

To bardzo ciekawa aktywność, silnie angażująca dzieci, stymulująca ich procesy kreatywne oraz dająca nauczycielowi wspaniałe możliwości do  otwierania dyskusji.

Równolegle lub w kolejnym etapie zabawy, warto wykorzystać przygotowane wcześniej grafiki i np. zachęcić dzieci do odszukiwania i wskazania zilustrowanych na nich, omawianych przedmiotów, itd. 

Zagadki, jako forma zabawy muzycznej dla dzieci

Kolejnym pomysłem na zabawy muzyczne dla dzieci przedszkolnych niezależnie od grupy wiekowej, są zagadki.

Rozwiązywanie ich, wspiera rozwój procesów rozumowania w oparciu o określone dane, a także branie pod uwagę wielowymiarowych aspektów tych danych oraz radzenie sobie z trudnością, z wykorzystaniem twórczej aktywności małego umysłu i specyficznej odwagi intelektualnej (np. przy stawianiu hipotez).

Istnieje mnóstwo wariacji tej aktywności:

• zagadki słowne – dzieci odgadują np. nazwy instrumentów na podstawie przeczytanych im przez nauczyciela wierszyków
• zagadki dźwiękowe – dzieci zamykają oczy i słuchają nagrań lub rzeczywistych brzmień instrumentów, a następnie odgadują czyj to (od)głos (w opcji odtwarzania nagrań, mogą to być także zwierzątka, pojazdy, czynności itd.)
• zagadki rysunkowe – dzieci rozpoznają przedstawione na grafikach instrumenty)

Każda ze wskazanych propozycji, wymaga wcześniejszego przygotowania instrumentów, nagrań lub kart z obrazkami.

Wartym polecenia źródłem cennych informacji muzycznych (na przykład o instrumentach) oraz przydatnych grafik, jest strona muzykoteka.pl.

Gatunki muzyczne, jako forma zabawy muzycznej dla dzieci

Gatunki muzyczne dla dzieci to zabawa, dzięki której można opowiedzieć dzieciom o różnorodności obecnej także w świecie muzyki – o jej rodzajach, nieskończoności melodii, aspektach kulturowych, zastosowaniach i funkcjach.

W tej aktywności, szczególnie na początku, warto trzymać się sztuki małych kroków, to znaczy – zamiast przedstawiać dzieciom wszystkie lub najważniejsze istniejące gatunki muzyczne, dobrze zacząć od wyraźnie zróżnicowanych, trzech przykładów gatunków muzycznych.

Do tej zabawy, niezbędne będzie przygotowanie nagrań kilku utworów o różnej stylistyce muzycznej. Scenariusz tej aktywności jest przewidywalny – dzieci słuchają odtwarzanych piosenek, następnie otwiera się przestrzeń do dyskusji na temat zasłyszanych różnic pomiędzy utworami oraz omówienia (z oczywistym dostosowaniem poziomu informacji, do grupy wiekowej uczestników) gatunków muzycznych.

Znowu – istnieje wiele wariacji – w zależności od wieku i zasobów informacyjnych dzieci, mogą one podjąć próbę samodzielnego rozpoznawania przedstawionego im gatunku muzycznego, warto także angażować je do rozmowy o tym jaka jest muzyka, której słuchali, które z odtwarzanych utworów zachęcają do tańca, a które do słuchania, jakie emocje towarzyszą im podczas słuchania, itd.

Ciekawym elementem zabawy na etapie odsłuchiwania utworów, jest również włączenie elementów swobodnej improwizacji tanecznej dzieci.

Improwizacja taneczna jest kolejnym aspektem rozwijania osobowości poprzez aktywność twórczą, skoncentrowaną na harmonizowaniu ciała z muzyką, pobudzaniu wrażliwości kinestetycznej, naturalnej, nieskrępowanej formie ekspresji, równoległego zaangażowania umysłu i ciała i wielopoziomowej regulacji napięć.

Quiz muzyczny dla dzieci

Kolejna propozycja zabawy muzycznej dla dzieci w wieku przedszkolnym niesie ze sobą warte zauważenia korzyści wynikające z jej formy.

Quizy pomagają rozbudzić, bardzo istotną w procesie edukacji, motywację wewnętrzną do pozyskiwania wiedzy, wspierają koncentrację, motywują do samodzielnej pracy oraz dostarczają prowadzącemu szybkiej informacji zwrotnej.

To ciekawy sposób na przekazanie nowej lub utrwalenie posiadanej wiedzy, ale także przemycenie muzycznych ciekawostek.

Decydując się na ten rodzaj aktywności, warto korzystać z rysunków, pytań z odpowiedziami wielokrotnego wyboru czy też z krótkich nagrań dźwiękowych.

Na stronie Muzeum Piosenki, można zaczerpnąć nieco quizowych inspiracji lub skorzystać z udostępnionych przez Muzeum propozycji.

Instrumenty muzyczne dla dzieci własnej roboty

Świat jest muzyką, a tę można usłyszeć wszędzie, jeśli tylko chce się słuchać.

Instrumenty muzyczne dla dzieci są proste w wykonaniu, a ich wspólne poszukiwanie lub tworzenie, nie tylko uwrażliwi dzieci na eksploracje muzyczne, ale również dostarczy im masę wspaniałej zabawy.

To propozycja kolejnej angażującej aktywności, dającej przestrzeń do rozwinięcia skrzydeł kreatywności, puszczenia wodzy wyobraźni i treningu umiejętności myślenia „out of the box”.

To również przysłowiowe pięć minut dla ćwiczeń motoryki małej, czyli włączenie aktywności plastycznych.

Wykonanie gitary z kartonika po chusteczkach higienicznych, miniaturowej perkusji z baloników naciągniętych na plastikowe kubeczki, czy też dzwonków z puszek, z pewnością zainteresuje nawet najbardziej opornych artystów.

No i oczywiście nie obejdzie się bez wielkiego, finałowego koncertu…

Przykładowe zabawy muzyczno-ruchowe – pociąg

Podstawą zabawy w pociąg, jest piosenka autorstwa Katarzyny Kulikowskiej:

„Jedzie pociąg, jedzie pociąg, a w pociągu dzieci. Jadą, jadą na wycieczkę, słonko jasno świeci. Pierwszy wagon: hop! (jeden podskok) Drugi wagon: tup, tup! (dwa tupnięcia) Trzeci wagon: klap, klap, klap! (trzy klaśnięcia w dłonie) Pociąg jedzie w świat.”

Przebieg jest następujący: dzieci ustawiają się gęsiego tworząc tytułowy pociąg i poruszając się naśladują rękoma kręcące się koła pociągu. Reagują na słowa piosenki w odpowiednich momentach tupiąc, klaszcząc i podskakując.

Warto wprowadzić też elementy różnicujące, np. ustalić z dziećmi konkretne odgłosy wydawane przez pociąg (np. gwizd, odgłos hamowania, klasyczne „ciuch-ciuch”) i znaki dawane przez nauczyciela (np. jej/jego podniesiona prawa lub lewa ręka, kiwnięcie głową) uruchamiające te dźwięki.

Dzieci ustawione gęsiego, łapią się za ramiona i chodząc rozpoczynają zabawę w pociąg, a na znak nauczyciela wydają ustalony odgłos.

Tego typu aktywności pozytywnie wpływają na spostrzegawczość i szybkość reakcji, ćwiczą analizator słuchowy oraz modelują pracę w grupie.

Przykładowe zabawy muzyczno-ruchowe dla dzieci – stonoga

„Stonoga”, to nasza kolejna propozycja zabawy muzyczno-ruchowej, dedykowana większej grupie dzieci.

To wspaniała okazja do pracy nad koordynacją ruchów przy jednoczesnej zmianie tempa podkładu muzycznego.

Zabawa ma następujący przebieg: dzieci, podobnie jak we wcześniejszej zabawie, ustawiają się gęsiego i kładą sobie ręce na ramionach i zaczynają poruszać się, śpiewając piosenkę: „Idzie, idzie stonoga, stonoga, aż się trzęsie podłoga, podłoga hej”.

Słowo „idzie”, w trakcie zabawy zmieniamy odpowiednio na: „biegnie”, „skacze”, „maszeruje” itd., a zadaniem dzieci jest dostosowanie sposobu i prędkości poruszania się do słów piosenki.

Idealnym narzędziem do przeprowadzenia tej zabawy jest Musicon, który dzięki funkcji regulacji tempa zaprogramowanej kompozycji dźwiękowej, umożliwi zwalnianie i przyspieszanie tempa piosenki, dostosowując ją do słów śpiewanej piosenki. 

Poznaj hit z płyty RYTMOWANKI, który pokochają Twoje dzieci, oto ULA:

Przykładowe zabawy muzyczne dla dzieci – lustro

Zabawa w „lustro”, to propozycja aktywności, skierowana nie tylko do nauczycieli edukacji przedszkolnej, ale też do terapeutów i rodziców.  Spełnia bardzo ważną funkcję aktywizacji obu półkul mózgowych, ćwiczy percepcję wzrokową, zmysł równowagi, umuzykalnia i rozwija umiejętność zapamiętywania oraz naśladowania.

Polega na ustawieniu się naprzeciwko siebie dwóch osób, z których jedna wciela się w rolę przeglądającego się, a druga w rolę odbicia.

Warto zwrócić szczególną uwagę na zasadę odbicia lustrzanego (gdy przeglądający się podnosi prawą rękę, odbicie powinno podnieść lewą, itd.).

Kolejną wariacją, tej aktywności jest improwizacja taneczna prowadzącego i odtwarzanie jego ruchów w spontanicznym tańcu przez dzieci.

Styl i charakter ruchów powinien współgrać z piosenką, dlatego warto najpierw umożliwić dzieciom zapoznanie się z utworem.

Można połączyć to również z rozmową o emocjach, które dana piosenka w nich wzbudza, a następnie przejść do elementu odzwierciedlania improwizacji. 

Przykładowe zabawy muzyczne dla dzieci – malarz

Kolejna aktywność, to zabawa, w której dzieci mają okazję wcielić się w malarza, a ich muzą będzie… Muzyka!

Odpowiednio dobrany repertuar (np. Cztery pory roku Vivaldiego), pędzle, farby i można pozwolić dzieciom uruchomić wyobraźnię i odpłynąć do świata fantazji.

Dzieci mogą malować indywidualne obrazy (niekoniecznie realistyczne), każde na swojej kartce, niemniej ciekawą propozycją wydaje się być tworzenie dużego, wspólnego obrazu na jednej, dużej kartce.

Po zakończeniu ćwiczenia warto poświęcić nieco uwagi omówieniu powstałego obrazu.

Tego rodzaju aktywność, stanowi dla dzieci wartość terapeutyczną dając im możliwość odreagowania napięć psychofizycznych, a oprócz umuzykalniania, pozwala zbierać fascynujące doświadczenia oraz wzmacnia ich kompetencje społeczne, dzięki pracy grupowej. 

Zabawy muzyczne dla dzieci – tańcząca wstążka

Zajęcia muzyczno-ruchowe dla dzieci przedszkolnych, z wykorzystaniem wstążki, pozwalają na wielopłaszczyznowe pobudzenie motorycznych, niewerbalnych i twórczych sfer aktywności dziecka, przy pomocy muzyki oraz towarzyszącej jej improwizacji ruchowej.

Kształtowanie poczucia rytmu, pobudzenie ekspresji ruchowej, rozwijanie wrażliwości słuchowej i artystycznej, to bardzo istotne elementy doświadczane przez dzieci w procesie omawianej zabawy.

Do jej rozpoczęcia niezbędne będą rekwizyty – najlepiej, gdyby była to około metrowa, satynowa wstążka, chociaż równie dobrze sprawdzi się też większa chusta czy też długi kawałek krepiny.

Każde dziecko otrzymuje swój rekwizyt, wybrzmiewa muzyka i pojawia się przestrzeń do swobodnej improwizacji.

Dzieci zazwyczaj z ciekawością pracują z otrzymanym kawałkiem wstążki, obserwując przedłużenie własnych ruchów w jej falującym tańcu.

Urozmaiceniem zabawy, może być na przykład ustalenie z dziećmi przed rozpoczęciem zabawy, że gdy muzyka się zatrzyma, to sygnał, że trzeba zamienić się wstążką z dzieckiem stojącym obok.

Pamiętajcie, że w tej zabawie najlepiej sprawdzą się utwory o zmiennej dynamice. 

Zabawy muzyczne dla dzieci – poranek w Afryce

Poranek w Afryce, to zabawa z tekstem czytanym, która najlepiej sprawdza się z akompaniamentem.

Dobrym kierunkiem będzie muzyka filmowa, przykładową propozycją może być „Concerning Hobbits” ze ścieżki dźwiękowej do filmu „Władca Pierścieni”.

Nauczyciel prowadzący zabawę dopasowuje tempo i styl opowiadania poniższej historii, do charakteru muzyki. Dzieci starają się pokazywać to, o czym opowiada opiekun.

Spontaniczny taniec będzie integrować grupę, a łagodna, spokojna muzyka pomoże dzieciom wyciszyć się i odprężyć.

„Na afrykańskich równinach właśnie wstał nowy dzień. Wszystkie dzieci ustawiają się w okręgu, by w pełnej krasie obserwować pobudkę świata dzikich zwierząt. Nieśmiałe promyki gorącego słońca przedzierają się przez gąszcz liści. W oddali widzimy budzącego się słonia, który wyciąga trąbę w leniwym geście. Obok, na rozłożystym baobabie małpa wykonuje kilka podskoków i przeciąga się w kierunku wschodzącego słońca. Nad koroną drzewa przelatuje kolorowa papuga. Jej wielkie skrzydła są dumnie rozłożone i powoli łopoczą na ciepłym, afrykańskim wietrze. Nagle zza skały wyłania się lew. Król zwierząt miarowo potrząsa swoją gęstą grzywą i szeroko otwiera paszczę. Pozostałe zwierzęta witają go z radością: małpka podskakuje, słoń wyciąga trąbę, a papuga zatacza w powietrzu olbrzymi krąg. Inne zwierzęta dołączają do powitania: flaming staje na jednej nodze, węże zaczynają się wić, a krokodyl otwiera swoją paszczę tak szeroko, że niemal można policzyć wszystkie jego zęby. Ostatni raz spójrzmy na dziki, afrykański świat i pożegnajmy się ze dzikimi zwierzętami.“

A jakie są Wasze doświadczenia z aktywnościami muzycznymi dla dzieci? Macie swoje ulubione zabawy muzyczne dla przedszkolaków?

Chętnie poznamy inne propozycje, w których mógłby sprawdzić się też nasz Musicon.

Koniecznie dajcie nam znać w komentarzach!